Ege Bölgesi Sanayi Odası’nın (EBSO) 2023 yılı Üretimden Satış rakamlarına göre şampiyonluğu Aliağa’daki Star Rafineri kucakladı. Star Rafineri, 226 milyar 774 milyon 747 bin liralık üretimden satış rakamıyla dikkat çekti. İkinci sırada Tüpraş, üçüncü sırada ise Petkim yer aldı.
EBSO Yönetim Kurulu Başkanı Ender Yorgancılar, 2023 yılında Üretimden Satışlar kriterine göre 100 Büyük Sanayi Kuruluşu’nu açıkladı. İzQ İnovasyon Merkezi’nde düzenlenen toplantıda; 42 yıldan bu yana gerçekleştirilen çalışmada üretimi ve merkezi İzmir’de olan, firmaların Türkiye genelindeki rakamları değerlendirildi. Merkezi farklı şehirlerde olmasına rağmen İzmir’de üretim yapan firmaların ise İzmir rakamları dikkate alındı. 2023 listesine 11 yeni firma girdi. İlk 10 sırada yer alan firmalar 100 Büyük’te üretimden satışların yüzde 66’sını gerçekleştirdi. Şampiyonlar listesinde ağırlıklı olarak kimya, gıda, taşıt, tekstil, deri, maden, kağıt, makine, demir-çelik, makine ve mobilya sektörleri yer aldı. İzmir’in sanayi üretimindeki sektörel çeşitlilik kentin ekonomik krizlerden yüksek oranda etkilenmemesinin de sigortası olarak nitelendirildi.
100 Büyük firmanın üretimden satışları 2023 yılında bir önceki yıla göre yüzde 31.5 artışla toplam 796 milyar 867 milyon lira olarak gerçekleşirken net satış rakamı 849 milyar 33 milyon lira oldu. Ancak üretimden satışlarda yüzde 31.5, net satışlarda yüzde 26.6 artış, yüzde 44.2 ÜFE ve yüzde 64.7’lik TÜFE oranları dikkate alındığında enflasyonun gerisinde kaldı. 100 büyük firmadan 82’si kar, 56’sı Ar-Ge harcaması bildirdi. 100 Büyük’teki firmaların 28’i yabancı sermayeli, 96’sı ihracat yapıyor.
2023 yılındaki zorlu küresel konjonktürde Türkiye’nin ihracatı yüzde 0.5 artarken 100 büyük firmada ihracat artışı yüzde 22.2 oldu ve 11 milyar 515 milyon dolarlık ihracata imza atıldı. 100 büyük firmanın ithalatı 19 milyar 74 milyon dolar ile bir önceki yıla göre yüzde 14.4 azalmasına rağmen net ithalat oranı yüzde 41 oldu. Bu veri, İzmirli firmaların daha çok yerli girdi kullanarak ihracat yaptığını gösterdi.
“7.5 milyarlık KDV alacağımız var”
Başkan Yorgancılar, firmaların cirosunun 2022’ye oranla yüzde 31.5 artmış gibi gözükse de yüksek enflasyon nedeniyle gerçek anlamda yüzde 11.6 düştüğünü kaydetti. Yüksek enflasyon ve yüksek kredi faizlerine dikkat çeken EBSO Başkanı Ender Yorgancılar, 100 firmanın devletten alacağı KDV’nin yüzde 97 artışla 7.5 milyar TL’ye ulaştığını söyledi. Hala devreden KDV’sini alamayan firmaların olduğunu kaydeden Yorgancılar, “Bu nedenle faizsiz 1 yıllık kredi açılıp 6 ay veya 1 yıl içinde KDV’yi öderse hem iş dünyası ihtiyacını giderir hem de devlet daha rahat bir şekilde bunları öder” dedi. Enflasyon düzeltmesi yapılması fakat bunun işletmelere yeni bir vergilendirilme yükü getirmemesi gerektiğini de vurgulayan Yorgancılar, “Yoksa bankaya gidip yüzde 50-55 ile kredi çekip çıkarılan yeni vergisini ödemek zorunda kalacak. Yani çıkacak vergiyi yine borçlanarak ödenecek. Bu doğru olmaz” diye konuştu.
“Fabrikaya değil borsaya geliyorlar”
Firmaların büyüme oranlarının 2021’den sonra düşük seviyeli büyüdüğünü belirten Ender Yorgancılar en çok sıkıntıyı CDS ve PMI endekslerinde yaşandığını açıkladı. Yorgancılar, “PMI endeksi 50’nin altına indikçe sıkıntı var demektir. Bizde ise 49.8 olarak gerçekleşti. Yani tam sınırdayız. CDS Risk Primi açısından da 700’lerden 278’lere geldik” dedi.
Kredi Derecelendirme firmalarının da son günlerde Türkiye’nin notlarını olumlu şekilde revize ettiğini belirten Yorgancılar şöyle konuştu: “Portföy yönetimi girişimleri yatırıma geliyor ama keşke bunun yerine doğrudan yabancı yatırımcı sermayesi gelse. Maalesef mevduata, Hazine bonosuna, Borsa’ya yatırım yapıyorlar. CDS puanı artarsa yani ülke risk düzeyi yükselirse bu adamların hepsi parasını alıp çıkacak. Keşke zamanında Volkswagen’i Manisa’ya yatırıma getirebilseydik. O zaman ülkemize gelecek yeni yatırımlar 10-20 milyar dolarları görürdü.”
“Keşke sorsalardı”
Mesleki eğitimin son derece önemli olduğunu her fırsatta dile getirdiklerini fakat oluşturulan son MEB müfredatı için kendilerinden görüş sorulmadığını aktaran Yorgancılar, “İstişare müessesesi açık olmalı ve STK’ların da görüşünün alınması doğru olur. Müfredat çıkmış, değişmiş… Artık bunun üzerine konuşmanın anlamı yok çünkü olmuş, bitmiş. Keşke fikrimizi söyleyebilseydik. Biz karar verici değiliz ama en azından düşüncemizi aktarırdık” şeklinde konuştu. Yüksek ücret artışları, EYT ve Kur Korumalı Mevduat gibi nedenlerle Gayrisafi Yurtiçi Hasılat’ın 2022 yılına göre yaklaşık 9 katlık bir artış yaşadığını da sözlerine ekleyen Yorgancılar, “En büyük yanlışı EYT ile 2022 yılında yaptık ve bunun sonuçlarını 2023’te gördük. Hem şirketlere yük getirdi hem de işten çıkanlar yeni iş bulmak için arayışa girdi” ifadelerini kullandı.
“Sıkıntı çekilecek”
Temmuz ayında asgari ücrete yeni bir zam yapılıp yapılmaması konusuna da değinen Yorgancılar, “Enflasyon düşük olduğu yıllarda yılda bir kez zam yapılırdı. Fakat artan enflasyon nedeniyle bu yılda 2’ye çıkmıştı. Çalışan geçim sıkıntı yaşıyor. Enflasyon aşağıya çekilmeli ki çalışanın maliyetini de işveren ödeyebilir olsun. Ödeyemeyecek durumda olunursa o zaman işsizlik ortaya çıkar. O zaman işçi, yeni bir iş aramak zorunda kalacak. Enflasyon düştüğü zaman asgari ücrete zam tartışması da ortadan kalkacak. Haziran ve Ocak’taki zammın toplamı bu yılki enflasyonun çok üstünde zaten. Zam yapılması gerekiyor ama enflasyon ve faizler artacak. Bunun dengelenmesi gerek. Bizim hep birlikte bir sıkıntı çekmemiz lazım” diye konuştu.
**
İŞTE İLK 10 FİRMA
Star Rafineri: 226.7 milyar TL
Tüpraş: 153.2 milyar TL
Petkim: 35.9 milyar TL
İzmir Demir Çelik: 23 milyar TL
Philip Morris: 21.1 milyar TL
Abalıoğlu Lezita: 14.3 milyar TL
JTI Tütün: 13.6 milyar TL
Abalıoğlu Yağ: (açıklanmadı)
Ravago Petrokimya: 12.5 milyar TL
Kardemir Çelik: 11.5 milyar TL