800 metrekareyi kapsayan sergileme alanıyla Türkiye’nin en büyük sanat galerisi olarak öne çıkan Bayraklı’daki Folkart Galeri hizmete girdiği 31 Ocak 2015 tarihinden bu yana yalnız çarpıcı sergilere ev sahipliği yapmadı. Aynı zamanda çok iddialı kitaplar da yayınladı. Bunların başında Atatürk ile ilgili kitaplar geliyor. “Büyük Dahi Gazi Mustafa Kemal” (2 cilt), “Karanlıkta Akan Bir Yıldız: Mustafa Kemal Atatürk”, “Nutuk” (3 cilt).
İki ciltlik ilk kitap Mustafa Kemal Atatürk’ün proje koordinatörü Fahri Özdemir’in titizlikle seçtiği fotoğraflardan ve Prof. Dr. Tarık Zafer Tunaya, Prof. Dr. Şerif Mardin, Prof. Dr. Macit Gökberk gibi tarihçiliğimizin göz bebeği isimlerin yorumlarından oluşan çok değerli bir derleme…
485 sayfalık ikinci kitap, yakınlarda sona eren sergisiyle birlikte Cumhuriyetimizin 100. yılına bir saygı ve minnet duygularını yansıtıyor. Büyük boy kitapta, “Türkiye’de ilk kez kamuoyu ile paylaşılan 150 adet yayımlanmamış fotoğrafıyla birlikte Atatürk’ün kullandığı sigara tabakaları, bastonu, kravatı gibi nesneler, el yazması mektupları, madalyaları vb. anı örnekleri yer alıyor.”
NUTUK derlemesi 3 cilt. Birinci cilt, Atatürk’ün 1927 yılında okuduğu Nutuk’un TBMM üyeleri için hazırlanan “özel nüsha”sının Arap harfleriyle tıpkı baskısı; özgün haritalar, krokiler vb. de içeriyor. İkinci ciltte Prof. Dr. Zafer Toprak tarafından Latin harflerine çevrilmiş 615 sayfalık metin var. Üçüncü cilt ise Prof. Dr. Zafer Toprak’ın kaleme aldığı ‘Egemenliğe Giden Yol’ başlıklı 271 sayfalık bir değerlendirmeden oluşuyor. Tez konusu olabilecek bir yorum. Yakın zamanda aramızdan ayrılan Prof. Dr. Zafer Toprak’ın ne büyük bir kayıp olduğunu bu yorumu okuyunca daha iyi anlıyor insan.
Folkart son olarak Atatürk’ü ve onun kuruluşuna öncülük ettiği Cumhuriyetimizi en iyi anlayan, gelişmeleri en iyi yorumlayan bilim insanlarından birisi olan Zafer Hocanın yaşamının son döneminde tamamladığı büyük bir yapıtı bizlere sunuyor: Modern Türkiye Tarihi. Dört ciltten oluşan bu çalışma adeta bir ansiklopedi niteliğinde.
Birinci cildin başlığı “Cumhuriyet ve Siyaset”. Bu cilt, ‘Parlamentarizm’, ‘Korporatif Devlet’, ‘Egemenlik Sorunu ve Güçler Birliği’, ‘Halkçılık Tanımı’, ‘Hilafetin Kaldırılması’, ‘Halk Fırkası ve yeni kurulan diğer Partiler’, ‘Tunceli Medeniyete Açılıyor’ gibi başlıkları içeriyor. Dersim’de Seyid Rıza ayaklanmasının, bu ayaklanmanın genç Cumhuriyete karşı oluşturduğu tehdidin belgeleriyle açıklamasını buluyoruz bu ciltte.
“Cumhuriyet ve Ekonomi” başlıklı ikinci ciltte, ‘İktisat Kongresi’, ‘Bankacılık’, ‘Sigortacılık’, ‘İzmir Fuarı’, ‘Tarım’, ‘Mülteciler’, ‘Sanayi’, ‘Ali İktisat Meclisi’ gibi konulara değiniliyor. Bu ciltte, Şefik Hüsnü’nün yazdığı işçi sınıfının görüşlerini yansıtan yazılar, Atatürk Çiftliklerinin gelişimi, 1929 dünya buhranının Cumhuriyet yönetimine yansımaları gibi ender bulunacak bilgiler var.
“Cumhuriyet ve Toplum” başlıklı üçüncü ciltte ele alınan konulardan bazıları şöyle: Nüfus, salgın hastalıklar, fuhuş, demiryolu ve modernite, esnaf, hukuki düzen, sanatkârlar, iş kanunu, tarımsal yapılar, kooperatifçilik, kadının toplumsal konumu, yurt müdafaası ve askerlik, tıp kongreleri… Bana göre bu cildin en ilginç belgeleri 1927 İş Kanunu layihası hakkında çeşitli gazetelerde çıkan ‘İşçi Mektupları’.
“Cumhuriyet ve Kültür” başlıklı dördüncü ciltte, milli eğitim, hukuk, köy enstitüleri kanunu, harf devrimi, millet mektepleri, dil devrimi, tarihçilik ve ‘Türk Tarih Tezi’, kadro’dan iktisat fakültesine, Kürt sorunu, Müzeler, Halkevleri, güzel sanatlar, sahne sanatları, plastik sanatlar, spor ve izcilik konuları ayrıntıyla ele alınıyor.
77 yaşında aramızdan ayrılan Prof. Dr. Zafer Toprak Türk tarihçiliğinde derin izler bırakan bir bilim insanıydı. Bilim dünyası, Onun “Türkiye’de Millî İktisat (1908-1918)” adlı kitabını Türkiye tarihi üzerine yayımlanmış baş yapıtlardan birisi olarak kabul ediyor. Prof. Dr. Zafer Toprak, yayınlanmış 40’ı aşkın kitabı ve yüzlerce makalesinin yanı sıra, ‘Boğaziçi Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü’nün kurucu başkanı ve ‘Tarih Vakfı’nın kurucularındandır.
Bu devasa yayını Zafer Hoca’nın bilimsel yaklaşımına sadık kalarak büyük bir titizlikle Türk tarih dünyasına kavuşturan Proje Yöneticisi Fahri Özdemir dostumuzu, FOLKART olarak gerek sergileri gerekse yayınları büyük bir şevkle destekleyen Sayın Mesut Sancak ve bu konudaki çalışma arkadaşlarını kutlarım. Nicelerine kavuşmak dileğiyle…