Cinsel istismara karşı ne yapılabilir? Engelli çocuklar, istismara en açık kesimden biridir. Çünkü genellikle istenilenleri sorgulamadan yerine getirirler, bu nedenle kolaylıkla kullanılırlar ve cinsel tacize açıktırlar. İstismarı anlamlandırmayan, yapılan istismarı ifade edemeyen, gereksinimlerini karşılamak için bir başkasına ihtiyaç duyan ve zamanla bağımlılık geliştirip itaat etmeye başlayan bireyler istismarcı tarafından hedeflenen ilk gruptadır. Aynı zamanda değer görme, kabul görme gibi psikolojik gereksinimi olan bireylerin (hafif zihin engelli, down sendromlu) istismarcı tarafından kandırılmaya müsait oldukları biliniyor. Engelli çocukların etrafında, kendilerini ve yaşadıklarını yeterince ifade edememelerinden faydalanan art niyetli kişiler olabilir. Bu sebeple çocuklarımız cinsellik hakkında bilgilendirilmelidir. Zihinsel engelli çocuk ve gençlerin cinsel yönden uyumsuz hale gelmemeleri, istismara ve karmaşık cinsel saplantılara uğramamaları için, veliler ve eğitimciler şunlara dikkat etmelidir: Çocuklar ve gençler arası zararlı cinsel yaklaşımları önlemek için, zihinsel engelli gençler, kendilerine ait özel ve müstakil bir yatak odasına sahip olmalıdır. Anne ve baba arasındaki cinsel ilişkiler, zihinsel engelli çocukların göremeyeceği ayrı bir mekanda olmalıdır. Çocuklar, anne ve babalarını anadan doğma çıplak görmemelidir. Çocuklara, kendi cinsiyetlerine uygun düşmeyen kılık ve kıyafetler giydirilmemelidir. Ayrıca, cinsiyetlerine ve gelişimlerine uygun düşmeyen davranış biçimleri de öğretilmemelidir.
Engelli cinsel istismarı nasıl önlenebilir? Engelli bireye sahip ebeveynler çocukların bağımsız yaşam becerilerini geliştirmek için çaba göstermelidir böylelikle ihtiyaçları için bağımlı ve itaatkar olmalarının önüne geçmiş istismarlara karşı önlem alınmış olur. Bunun için çocukların tüm gelişim alanlarını kapsayan eğitimi ön planda tutulmalıdır. Özellikle öz bakım becerileri gibi mahremiyet alanına giren konularda bireye ihtiyaçlarını tek başına karşılaması öncelikli öğretilmesi gereken konulardandır. İstismara (tecavüz, taciz) maruz kalınmaması için kesinlikle çocukların ilişkide bulunduğu kurum ve yakın çevre kontrol altına alınmalıdır. Olumsuz gelişmelere zemin hazırlayabilecek her türlü şartlardan kaçınılmalıdır.
Yabancıyı ayırt etme: Tanıdık olan yakınları ve “yabancıları ayırt etme” becerileri öğretilmeli. Tanıdık-yabancı kavramı öğretildikten sonra gizlilik, örtülülük ve dokunulmazlık çalışması başlatılabilir.
Örtülülük: Pedagojik gelişime uygun şekilde giyinme ve cinsel bölgelerin her zaman örtülü olmasıdır. Teşhir içeren transparan, şeffaf, dar vb. riskli kıyafetler çocuğa, ergene giydirilmemeli.
Dokunulmazlık: Bedenin başkası tarafından dokunulmaz olmasının öğretilmesidir.
Kişisel mahremiyet alanı: Çocuğun kol mesafesi olarak hesaplanabilir. Daire çizimi oyunu ile mahremiyet sınırları öğretilebilir.
İzin isteme: İzinsiz teması önleyen ve kişisel mahrem alanın ihlalini önleyen bir davranıştır. İzinsiz temas, tanıdık olmayan biri tarafından gerçekleştiriliyorsa iyi niyetli olmadığı öğretilebilir. Bu nedenle izinsiz teması reddetme ve bildirimde bulunma konusunda bilinçlendirilmeli.
Dokunma: İyi dokunma-kötü dokunma kavramı öğretilmeli. İç çamaşırı veya mayo bölgesine yönelik dokunmaların kötü dokunmalara girdiği örneklerle anlatılmalı. Dudaktan öpme ve mahrem yerlerin öpülmesi de kötü dokunma kapsamına girdiği öğretilmeli.
Özetleyecek olursak; Çocukların ve bireylerin cinsellikle ilgili sorularına cevap vermeyi reddetmemeli, gerekli bilgiler cinsel gelişim evrelerine, zihinsel gelişim düzeyine uygun olarak ve zamanında verilmelidir. Cinsellikle ilgili sorular yalın, doğru ve yeterli olarak cevaplanmalıdır. Bu çocuklara cinsel konularda eğitim verirken üstü kapalı bir anlatım, gizli kelimeler, yapmacık benzetmeler kullanılmamalıdır. Somut, açık, net, onların yanlış yorumlamasına izin vermeyecek bir anlatım kullanılmalıdır. Bireyin anlayabileceği düzeyde eğitim verilmeli, her şey öğretilmeye çalışılmamalıdır. Bu çocuklara yönelik cinsel eğitimin şekillenmesinde çocuğun genel anlamda vücudunu cinsel ağırlıklı olarak tanıma çalışması yapılmalıdır. Biyolojik yönden tanımadaki genel amaç, çocuğun cinsel farklılıklar ve benzerlikleri tanımasıdır. Buna yönelik yapılacak çalışmalar model alınarak, ayna kullanarak, yazılı görsel materyallerden faydalanılarak yapılabilir. Buradaki amaç, kadın ve erkek arasındaki fiziksel farklılıkları kavrayabilmesi, kızların regl dönemini, erkeklerin gece boşalmalarını algılayabilmesini sağlamaktır.
Enerjisini uygun biçimde harcayacağı oyun ve spor aktivitelerine yönlendirilmelidir. Öz güvenini pekiştirecek (el becerileri, müzik, resim vb.) aktivitelere yönlendirilmelidir. Diğer yandan bu çocukların ergenlik döneminde karşı cinse olan arzuları, kendini ve olayı ifade edememesinden kaynaklanan cinsel istismar önemli bir toplumsal sorundur. Bu çocukların özellikleri ve cinsel rahatlıkları göz önüne alınarak gözlem altında olmaları, tacize karşı güven çemberi çalışmasının öğretilmesi, çok fazla fiziksel temas kurmadan sevginin belli edilmesi, tanıma-tanımama çalışması yaptıktan sonra tanımadığı ve istemediği insanların kendisine dokunmasına izin vermemesi gerektiği çalışılmalıdır.
