Bir süre önce otobüs duraklarında, elektrik direklerinde cep telefonu abonesi olan dar gelirlilerin finansal ihtiyaçlarına yardımcı olmak amacıyla bazı şirketler tarafından “faturalı hattınıza 5 bin TL kredi” ilanları, bu defa farklı bir mecraya büründü. Önceleri bir mağazadan özellikleri fazla bir cep telefonu satışı yapılıyormuşçasına gerçekleştirilen işlemler Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun (BDDK) yoğun uyarılarıyla kontrol altına alınırken, kredilerdeki sıkılaşma bu defa doğrudan cep telefonu operatörlerini oyuna dahil etti.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) yüzde 8,5 olan faiz oranları kademeli artış ile 3 ayda yüzde 25’e yükseltti. Bu süreçte ise sıkılaştırıcı tedbirlerini peş peşe açıkladı. Merkez Bankası’nın politika faizini artırmaya başlaması sonrasında başlayan sıkılaştırıcı tedbirler finansmana erişimi zorlaştırdı. Bankalar son dönemde kredi musluklarını iyiden iyiye kıstı.
1 Aralık 2022’den 1 Temmuz 2023’e kadar faiz oranları sabit tutulmuş, kredi kartı ve nakit avans işlemlerinde azami akdi faiz oranları yüzde 1,36 ve azami gecikme faiz oranları yüzde 1,66 olarak belirlenmişti. TCMB’nin faiz kararı ile birlikte bankalar tarafından 24 Eylül’den itibaren geçerli olmak üzere nakit çekim veya ek hesap aylık akdi faiz oranının yüzde 3,57, gecikme faiz oranının ise yüzde 3,87 olarak uygulanacağı bildirildi. Bu oran daha önce 3,19 olarak uygulanıyordu.
Kredi kartı kullanımında, Kredi kartı azami akdi faiz oranı yüzde 2,13’ten yüzde 2,81’e yükseldi. Kredi kartı azami gecikme faiz oranı da yüzde 3,11 oldu. Bu oran daha önce yüzde 2,43’tü.
Sıkılaşma tedbirleri kapsamında daha önce uygun faizli ihtiyaç kredisi kullandıran kamu bankaları da kredi faiz oranlarını yükseltti.
GSM operatörleri sahneye çıktı
Bankalar kredi faizlerini hızla artırırken GSM operatörleri anlaşmalı bankalar üzerinden müşterilerine uygun faizli kredi vermeye başladı. Daha önce cihaz satışlarında müşterilerine kredi kullandıran GSM operatörleri bu sefer uygun faizli ihtiyaç kredisi kullandırmaya başladı. Bu kapsamda faturalı müşterilerine mesaj atan Vodafone, Yanımda uygulaması üzerinden yapılan başvuru ile Findeks Kredi Notu (KKB Skoru) 1850 ve üzerinde olanlar için yüzde 3,75 faizli 3 ay ertelemeli 70 bin TL’ye kadar ihtiyaç kredisini müşterilerinin kullanımına sunuyor. Vodafone bu kampanya için Türkiye Ekonomi Bankası ile iş birliği yapıyor. Bankalarda faiz oranları yüzde 2,85 ile yüzde 4,99 arasında değişiyor.
Bir diğer GSM operatörü Turkcell de müşterilerine ihtiyaç kredisi imkânı sunan operatörler arasında yer alıyor. Kredi kampanyasında Fibabanka ile iş birliği yapan Turkcell, Paycell uygulaması üzerinden 50 bin TL’ye kadar 6-36 ay arasında değişen vadelerde yüzde 3,79 faiz oranı ile ihtiyaç kredisi kullandırıyor.
Türk Telekom’un ise hali hazırda ihtiyaç kredisi kampanyası bulunmuyor.
GSM operatörleri kredi kullandırmakla kalmadı, “mobil ödeme harcama limitleri” kapsamında yukarı yönlü güncelleme yaparak müşterilerinin dijital platform abonelik ücretlerinin de cep telefonu faturasına yansıtılacak şekilde ödenmesine aracılık etmeye başladı. Netflix, Disney+, Exxen, Gain, BluTv gibi platformların faturaları mobil ödeme ile yapılıp cep telefonu faturası ile birlikte ödeniyor.
Zincir marketlerden CarrefourSa da kısa mesaj olarak bir kredi karşılaştırma sitesinin reklamına yer verirken ücretsiz finansal rapor alınabilecek kodu da göndermeye başladı. Online alışveriş sitesi Trendyol ise üyelerine nakit ihtiyaçlarını karşılamaları için “fırsatları kaçırma” anonsuyla anlaşmalı olduğu bankaların düşük faizli ihtiyaç kredilerine başvurabileceklerini duyurdu.
Tüketiciye “Şimşek” gibi sıkılaştırma
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, para politikalarında sadeleşme ve sıkılaşma adımlarının devam edeceğini belirtti. Mehmet Şimşek, özel bankalara da çağrıda bulunarak, “Özel bankaların sadece tüketici kredilerine odaklandığı dönem artık geride kalmalı. Çünkü bunun şartları ortadan kalkmıştır. Artık reel sektörü desteklemek esas vazifemizdir. Sürdürülebilir yüksek büyümenin devamı için reel sektörümüzün finansmana kesintisiz erişimi tabii ki olmazsa olmazdır” ifadelerini kullandı.
Türkiye Bankalar Birliği’nin 66. Genel Kurulu’nda konuşan Şimşek, ekonomide yeniden dengelenme ihtiyacına dikkat çekerken, politika çerçevesini de buna göre şekillendirdiklerini söyledi. Ekonomi politikalarında şeffaflık, tutarlılık ve uluslararası normlara uygunluğu temel hedef aldıklarını ifade eden Şimşek, “Kısa vadede önceliğimiz, makro finansal istikrarın kalıcı bir şekilde tahsis edilmesi ve öngörülebilirliğin artırılmasıdır. Para politikasında başlattığımız, sadeleşme ve sıkılaşma adımları devam edecektir. İç talepte bir dengelenme ihtiyacı var. Bankalarımızdan programımıza uygun hareket etmelerini bekliyoruz. Özellikle ihracatın desteklenmesi büyük önem arz etmektedir” diye konuştu.
