Türkiye Cumhuriyeti pasaportu vizede büyük sorun yaşanıyor. Avrupa ülkelerinin ardından ABD, Kanada, İngiltere vize başvurularında ret haberleri giderek artıyor. Schengen ile başlayan vize sorunun asıl kaynağının Türkiye’nin son yıllarda yabancılara Türk pasaportu vermesinden kaynaklandığı belirtiliyor. Türkiye’den 400 bin dolara konut satın alana “bonus” olarak Türk pasaportu veriliyor.
Son iki yıldır Türkiye’den Schengen vizesiyle Almanya’ya turist olarak gelmek ya da işleri nedeniyle burada olmak isteyenlerin başvurularının reddedilmesinde önemli bir artış yaşanması dikkat çekiyor. ABD ve AB ülkelerinin vize vermemesi sanatçılardan, iş insanlarına, öğrencilerden turistik seyahate kadar geniş kesimleri etkiliyor.
Türkiye ve AB arasındaki vize sorunu yaklaşık 3 yıldır devam ediyor fakat son zamanlarda sorun daha da büyüdü. Avrupa ülkelerinin Schengen vizesi için Türk vatandaşlarına randevu vermemesi ya da başvuruları reddetmesi, Türkiye’yi Ukrayna savaşından dolayı ambargo uygulanan Rusya’dan daha kötü duruma düşürdü. Ret oranı Rusya’dan 5 kat daha fazla. Vize krizi en çok ihracatçıları ve seyahat acentalarını vuruyor.
Son haftalarda AB ülkelerinin vize vermeme uygulamasına tanınmış sanatçılar Onur Akın ve Volkan Konak da takıldı. Daha önce duyurusu yapılan konserler için vize verilmemesi üzerine konserleri iptal edildi. Son olarak geçen hafta “Kelepçe Kullanma Kılavuzu” isimli oyunun ekibi, Frankfurt Türk Tiyatro Festivali’ne davet edildi ancak başrol oyuncusu Başak Daşman’a Almanya vize vermeyince gösteri zorunlu olarak iptal edildi.
Türk işadamlarının da, hem ziyaretçi hem katılımcı olarak Almanya’daki fuarlara katılmakta zorluk çektikleri biliniyor. Ekonomi çevreleri, hem önceden yapılan ödemeler ve seyahat iptalleri hem de kaçan iş fırsatları nedeniyle Türk ihracatçıların kaybını sadece bu yıl sonuna kadar 200 milyon Euro olarak gösteriyorlar. Türkiye’deki tur operatörleri de, Schengen vizesi prosedürüne maruz kalmak yerine vizesiz destinasyonların tercih edildiğini, vizesiz ülkelerde artışın yüzde 60’ı geçtiğini duyurmuştu.
Nedenler: Göçmenler, ekonomi ve siyasi
Türkiye ve AB arasında yaşanan vize krizinin nedeninin Türkiye’deki göçmenler, ülkenin ekonomik durumu nedeniyle Türk vatandaşlarına yönelik “gelirse dönmez” algısı olduğu belirtiliyor.
Türkiye ve AB, 2016 yılında geri kabul anlaşmasına imza atmıştı, bu anlaşmaya göre Türkiye’ye verilen vizesiz Avrupa sözü kulak arkası yapıldı. Geçen zaman içinde Türkiye’deki göçmen sorunu giderek büyüdü, Suriyeli ve Afganlar, Türk vatandaşlığına alındı, pasaport verildi. Hayali Avrupa olan göçmenler, vize başvurusunda bulundu. AB bunun önüne geçmek üzere vizeye başvuran herkes için Güvenlik Soruşturması talep etti. Bu nedenle 3 sene içinde güvenlik soruşturmaları çok büyük artış gösterdi. 2020 öncesinde yüzde 5 olan soruşturmalar, 2023’te yüzde 90’a yükseldi. Şimdi retler, yüzde 50’yi aştı. Göçmenlerin yanı sıra retlerin diğer sebeplerinin Türkiye’de derinleşen ekonomik kriz ve siyasi nedenler olduğu belirtiliyor. Çok sayıda vatandaşın vize başvurusunun “ülkenize geri döneceğiniz şüpheli” maddesine dayandırılarak reddedildiği aktarılıyor. Eğitimden, sağlık ve sanata; ihracattan, turizme kadar olumsuz etkiler yaratan vize krizi en çok da turizm acentelerini ve Avrupa’ya ihracat yapan firmaları vuruyor.
“Vize sorunu liste başı oldu”
Ege İhracatçı Birlikleri Koordinatör Başkanı Jak Eskinazi, ihracatçıların sorunlarında vizenin liste başı olduğunu bildirdi. Eskinazi, yaptığı açıklamada, Türk ihracatçılarının, ihracatın yarıdan fazlasını yaptığımız AB ülkeleri ve ABD’ye yaptıkları vize başvurularında büyük sorun yaşadığına dikkat çekti.
“Son dönemde arayan ihracatçılarımızda kredi alamama şikayeti vize sorununun gerisinde kaldı” diyen Eskinazi, “İhracatçılarımız online vize başvurularının çok ileri tarihli randevular verilmesi ve başvurularının uzun sürmesi nedeniyle işlerinin aksadığını dillendiriyorlar” şeklinde konuştu.
Türkiye’den son yıllarda 400 bin dolara konut satın alan yabancılara Türk pasaportu verildiğine vurgu yapan EİB Koordinatör Başkanı Jak Eskinazi, “İhracatçıların çok hızlı vize alabilmeleri gerekiyor. Şengen bölgesi ülkelere bu süreçte aylar sonrasına randevu veriliyor. Yabancılara konut satarak döviz kazanma hesapları yapılırken, Türkiye’ye yıllık 254 milyar dolar döviz kazandıran ihracata sekte vuracak bir durum oluşmaması gerekiyor. Şengen’de en çok ret yiyen Türk pasaportlarının bu tip pasaportlar olduğu ifade ediliyor. Vize sorununa çare olabilecek formüllerden birisi yeşil pasaport. Bazı meslek gruplarında hak sahiplerinin eşlerine varıncaya kadar yeşil pasaport verilirken yeşil pasaporta en çok ihtiyaç duyan ihracat dünyasında yeşil pasaport çok sınırlı veriliyor. İhracatçılara verilen yeşil pasaport sayısını artıracak yasal düzenlemeler gerekiyor.” dedi.
TÜRSAB: Ret oranı yüzde 50
Türkiye Seyahat Acentaları Birliği (TÜRSAB) Başkanı Firuz B. Bağlıkaya, vize reddinde Almanya ve AB’nin iddia ettiğinin aksine sistemli bir engelleme olduğunu söyledi. Vize engeliyle seyahat özgürlüğünün kısıtlanmaya çalışıldığını belirten Bağlıkaya, yurt dışına tur düzenleyen seyahat acentelerinin de çok ciddi iş kaybına uğradığını dile getirdi.
Vize başvurularındaki kontenjanların beşte bir oranına düşürüldüğünü kaydeden Bağlıkaya, “Daha önce vize başvuruları için bin kontenjan verilirken, bu sayı 200’e düşürüldü. Maalesef sistemli bir engelleme var. Engellemelerin yanı sıra vizeye müracaat etmiş olanlara verilen ret oranları da çok yükseldi. 2022 yılında ret verilen vize müracaat oranı yüzde 15’in üzerinde iken, 2023’te bu oran yüzde 50 civarına yükseldi. Dünyanın hiçbir yerinde hiçbir ülkenin turizm amaçlı seyahatinin kısıtlanmasını doğru bulmuyoruz” dedi.
Sorunu en ağır konfeksiyoncular yaşıyor
Ege Hazırgiyim ve Konfeksiyon İhracatçıları Birliği Başkanı Burak Sertbaş, ihracatının yüzde 80’den fazlasını AB ülkeleri ve ABD’ye yapan konfeksiyon sektörü vize sorununu en ağır şekilde yaşayan sektörlerin başında geldiğini belirtti. Yurtdışı seyahatlerinin ihracatın vazgeçilmez bir parçası olduğunu belirten Sertbaş, “Temmuz ayında Fransa’da düzenlenecek Premiere Vision Fuarı’na Türkiye’den hazırgiyim, kumaş, deri ve aksesuar bölümlerinden 200’e yakın firma katılmak istiyor. Fuara katılımcı firmalarımızın ve görevli olacak personelimizin bazıları vize başvurusunda bulunmak istediklerinde online vize başvuruları kapalı. VİP vize başvurusu dahi yapılamıyor. Türkiye Milli Katılım Organizasyonunu yaptığımız Almanya’da Temmuz ayında düzenlenecek Munich Fabric Start Fuarı’na da vize alamadığı için katılamayan ihracatçılarımız var. ABD’de milli katılım organizasyonları yaptığımız fuarlarda da vize en büyük problem olarak karşımızda duruyor. Acil çözüm gerekiyor.” diye konuştu.
