Partiler, ittifak çatısı altında seçime girmeyi tercih etti. Bir tarafta Cumhur, bir tarafta Millet, bir tarafta da Emek ve Özgürlük ittifakı… 6 Nisan 2022 tarihli resmi gazetede yayımlanan 7393 sayılı milletvekili seçimi kanunu yürürlüğe girdi. Bu yeni kanuna göre seçimlerde uygulanacak önemli hükümlerden biri barajın yüzde 10’dan yüzde 7’ye düşürülmesidir. Bu tek başına girecek partiler bakımından daha büyük önem taşıyor. İttifak partileri bakımından ittifakın toplam oylarıyla barajı aşmak söz konusu. Daha önce ittifaka düşen milletvekili sayıları hesaplanıyor, ardından onlar her partiden aldıkları oya göre aralarında paylaştırılıyordu. Artık bu değişti. Yeni hükme göre bu uygulanmayacak, onun yerine barajı aşan partilerden her birinin çıkarabileceği milletvekili sayısı kendisinin aldığı oy sayısına göre hesaplanacak. Yani doğrudan doğruya parti adına hesaplanacak. Bu da 7393 sayılı kanunun 2. maddesinde şöyle ifade ediliyor: İttifakın aldığı oy toplamı genel barajı geçtiği takdirde çevrelerinde milletvekili hesabı ve dağılımı ittifak içerisinde yer alan her bir partinin o seçim çevresinde almış olduğu oy sayısı dikkate alınarak 3. Fıkra hükümlerine göre yapılır. Burada ittifakın faydası ittifak partilerinin barajı birlikte aşmaları. Örneğin, millet ittifakında 6 parti var. Hepsi birlikte, eğer ayrı ayrı baraj hesaplanacak olsa belki CHP ve İYİ Parti dışındakiler barajı aşmakta zorluk çekebilir ama şimdi hepsi birlikte aşacaklar. Bundan sonra onlara düşecek milletvekilliği her birinin aldığı oy üzerinden D’Hondt Sistemine göre hesaplanacak. Önceki hüküm büyük partilerden, oy potansiyeli az olan partilere milletvekili kaymasına neden olabilecek bir düzenlemeydi. Yeni hüküm ise her partinin barajı aştıktan sonra aldığı oya göre milletvekili çıkarmasını öngörüyor. Anayasada bir hüküm var: Seçim kanunları temsilde adalet yönetimde istikrar ilkesine göre düzenlenir. Dolayısıyla temsilde adalet bakımından yeni düzenleme daha uygun ama oy potansiyeli az olan partiler bakımından önceki düzenleme kadar elverişli değil.
“İttifak katsayısı anayasaya aykırı”
İttifakın bu değişiklikle dikkate alınmayan, değiştirilmeyen bir hükmü var. İttifak katsayısı… Bu çok büyük bir rakam değil. Her partinin aldığı oya bu katsayı ekleniyor. Aslında bu bir sanal oydur. Bu bakımdan anayasaya aykırı bir hüküm. Temsilde adalet ilkesine aykırı bir hüküm. Tek başına seçime giren partilerle, ittifak halinde giren partiler arasında eşitsizlik yaratıyor. Yani ittifakın yararlarından biri, ittifak katsayısı. İttifak partileri barajı hep birlikte geçtikten sonra aldıkları oya göre milletvekili çıkaracaklar.
Mecliste 600 milletvekili var. Mecliste çoğunluk kazanmak çok önemli çünkü önümüzdeki seçimde 2017 yılında getirilen ve adına cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi denilen sistemi devam ettirmek isteyen Cumhur İttifakı var. Bir de bu sistemi değiştirmek isteyen Millet İttifakı var. 2017 yılında yapılan anayasa değişikliğini kaldıracak ve parlamenter sisteme dönmeyi sağlayacak bu çoğunluk. Anayasa değişikliği yapmak için anayasamıza göre 360 oy gerekiyor. Bugünkü durumda ittifakların hiçbiri bu değişikliği yapamıyor. Örneğin millet ittifakının 360 oy sahibi olması lazım ki anayasa değişikliği yapabilsin. Ve bu durumda zorunlu halk oylamasına sunulur. Eğer 400 milletvekili çıkarabilirse o zaman halkoyuna sunulması cumhurbaşkanının takdirine bağlıdır, zorunlu değildir. O nedenle önümüzdeki dönemde Türkiye’nin yeniden parlamenter sisteme dönecek anayasa değişikliği yapacak bir çoğunluğun mecliste ortaya çıkmasını sağlayıp sağlamayacağını 15 Mayıs sabahı anlayabileceğiz.
