Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), ilk kez 21 Aralık 2021 tarihinde uyguladığı Kur Korumalı Mevduat (KKM) sistemine olan ilginin azalması üzerine son dönemde iki önemli adım attı. KKM ürünü için getirilen politika faizinin en fazla 3 puan üzerinde faiz uygulamasına son verdi. Bir başka düzenleme ise firmaların yurt dışı kaynaklı dövizleri için atıldı. Düzenlemelerin dövizin Türk Lirası karşısında yükselişini durdurmak ve rezerv miktarını artırmak için yapıldığı belirtiliyor. Bloomberg’in haberine göre, Merkez Bankası dolar kurunu dizginlemek için 2022 boyunca “arka kapıdan”’ piyasaya 108 milyar dolar sattı. Bu, aylık 9 milyar dolar harcandığı anlamına geliyor. TCMB, dövizi tutmak için “bütün tuşlara” basmaya çalışsa da uzmanlar, yapılan son iki düzenlemenin ücretliyi daha fakir, zengini daha zengin yapacağına dikkat çekiyor.
Merkez Bankası bankalara gönderdiği yazıda TCMB taraflı kur korumalı mevduat ürününde politika faizinin en fazla 3 puan üzerinde mevduat faiz uygulamasına son verdiğini açıkladı. Böylece son dönemde gerilemeye başlayan KKM hesaplarının yeniden cazibe kazanması beklenirken bankaların mevduat faizi yarışının da bu alana kayması öngörülüyor. Bu karar sonrası dövizden ve altından Türk Lirası’na geçen KKM için üst sınır kaldırılmış oldu. TL ile açılan KKM’ler ise TCMB taraf olmadığı için uygulamadan etkilenmeyecek.
Merkez Bankası’nın bir başka düzenlemesi de ihracatçı şirketlere yönelik oldu. Banka, kurun sabit kalması sebebiyle rekabet edemediklerini dile getiren ihracatçıların uzun süredir gündeme getirdikleri ‘özel kur’ talebini kısmen karşıladı. “2023 Yılı Para Politikası ve Liralaşma Stratejisi” kapsamında imza attığı karara göre yurt dışı kaynaklı dövizlerini TL’ye çeviren firmalara, çevrilen tutarın yüzde 2’si oranında döviz dönüşüm desteği verilecek. Turizm gelirleri de bu kapsamda yüzde 2’lik destekten yararlanabilecek. Destekten yararlanan firmalar, Merkez Bankası’nın belirleyeceği süre boyunca tekrar döviz almama taahhüdünde bulunacaklar. Taahhüdü yerine getirmeyenlere, destek tutarı Merkez Bankası’nın ilan ettiği en yüksek gecelik borç verme oranı kadar faiz uygulanarak alınacak.
KKM’ye yeni teşvik
TCMB, bankalara gönderdiği yazıda, “Bankalarca açılan vadeli TL mevduat hesaplarını uygulanacak azami faiz oranı, bankamızca belirlenen bir hafta vadeli repo ihale faiz oranının altında olmamak koşulu ile bankalarca belirlenir” denildi. KKM hesapları için bankalar şu an yüzde 9 olan politika faizinin 3 puan üzerinde yani yüzde 12 seviyesinde faiz verebiliyordu. Bu da yüzde 30’u aşan TL mevduat faizine göre oldukça düşük bir seviyede kalmıştı. Son dönemde yatay giden dolar/TL nedeniyle de mudilerin KKM gelirleri gerilemişti.
Bankacılık sektörü kaynakları KKM’de faiz üst sınırının kalkmasıyla bankaların yüksek faiz vermesi durumunda KKM’nin yeniden cazip olabileceğine dikkat çekerek bunun da borsa açısından alternatif bir ürünün getirisinin artması bağlamında ise olumsuz olarak değerlendirilebileceğini vurguladı.
Ekonomist Alaattin Aktaş, düzenlemeye ilişkin sosyal medya hesabından “Ha gayret olacak, olacak; KKM eski güzel günlerine dönecek! Dip yaptığı 6 Ocak’tan sonra bir haftada 3.4 milyar lira artan KKM, 13- 20 Ocak haftasında 12.2 milyar lira daha artış kaydetti. Faiz tavanının kalkmasıyla birlikte KKM’deki artış daha da hızlanacak.” paylaşımında bulundu.
KKM, son iki haftadır yükselişte
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu verilerine göre 20 Ocak haftası itibariyle kur korumalı mevduat hesaplarının büyüklüğü 1 trilyon 385 milyar 645 milyon lira seviyesinde. Son iki haftadır KKM hesapları yeniden bir yükseliş trendine geçti.
Mevduat faizine rakip olabilecek mi?
Bankalar, KKM hesapları için yüzde 9 olan politika faizinin 3 puan üzerinde yani yüzde 12 seviyesinde faiz verebiliyordu. Bu da yüzde 30’u aşan TL mevduat faizine göre oldukça düşük bir seviyede kalmıştı. Son dönemde yatay giden dolar/TL nedeniyle de mudilerin KKM gelirleri gerilemişti. Uzmanlar, uygulamayı “arka kapı faizi artırmak” olarak değerlendiriyor.
Bankacılık sektörü kaynakları KKM’de faiz üst sınırının kalkmasıyla bankaların yüksek faiz vermesi durumunda KKM’nin yeniden cazip olabileceğine dikkat çekerek bunun da borsa açısından alternatif bir ürünün getirisinin artması bağlamında ise olumsuz olarak değerlendirilebileceğini vurguladı.
İhracatçının rekabetçi kur talebi sürüyor
Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) Başkanı Mustafa Gültepe, yurtdışından elde edilen dövizin Merkez Bankası’na satışında firmalara yüzde 2 dönüşüm desteği sağlanması yönündeki son düzenlemenin ihracatçıya yönelik direkt bir destek olmadığını belirterek enflasyon artışı ile orantılı kur taleplerini koruduklarını söyledi. Gültepe, “TCMB’nin son düzenlemelerinin ardından ihracatçılar olarak hala ‘enflasyon artışı ile doğru orantılı kur seviyesi’ duruşunuzu koruyor musunuz” sorusuna “Her zaman” şeklinde yanıt verdi. Gültepe şöyle devam etti: “Son düzenlemenin bununla hiçbir alakası yok. Bu direkt ihracatçıya, üreticiye verilen bir katkı değil. Tamamen dışarıdaki kaynakları Türkiye’ye çekmek için ortaya koyduğu bir kaynak.”
Kredi kullanım şartları ve Eximbank destekleri konusundaki soru işaretlerinin de iletildiğini hatırlatan Gültepe, “Kredilerin açılması, dışarıdaki kaynakların ülkeye gelmesi konusunda pozitif bir ortam olduğunu düşünüyorum” diye konuştu.
*********
“FAKİRDEN ALIP ZENGİNE VERME POLİTİKALARI DEVAM EDİYOR”
İris Cibre (Ekonomist)- Ekonomi yönetimi gidişatın iyi olmadığını görmüş olacak ki ardı ardına KKM kararları alıyor. Buna ‘dual’ ya da ‘katlı kur sistemine geçiş’ demek yanlış olmaz. Bu katlı kur sistemine geçişin ön ayağıdır. Belli bir birikimi olan yurttaşa yurt dışından parasını getirirse daha iyi bir kur verme garantisi sunuluyor. Bu gerçekten doğru bir davranış değil. Yine fakirden alıp zenginlere verme ekonomi politikasının ürünlerinden biri. Amaç, Türkiye’ye döviz getirmek, KKM’deki bu ani duruşu durdurmak… Çünkü 3 aydır yaklaşık aynı seviyede kalan bir kur var. Dolayısıyla KKM cazibesini yitiriyor.
Bankalara diyor ki KKM’deki faiz limitini kaldırdım, istediğin noktaya çekebilirsin ama bankaların da bu süreçte zorlanacağı kesin. Çünkü, bankaların belli bir oranda, yüzde 60’ın üzerinde mevduatı TL olmak zorunda. Fakat kredi faiz marjı söz konusu. Kredi faizlerine belli bir oranın üzerine yükseltirse şu anda aslında çok pahalı olan devlet tahlillerini almak zorunda. KKM’ye belli bir oranın üzerinde mevduat faizi verirse bu sefer kredi faizlerini yükseltmek zorunda. Yani bankalar kredi mevduat faiz marjı dolayısıyla ciddi anlamda sıkışmış durumda.
Aynı zamanda bankalara KKM faiz limitini de kaldırdı. Yani açıkça deniyor ki, ‘Döviz talebinin gidişatından rahatsızız yeni olanaklar ve regülasyonlarla önüne geçeceğiz’. Tabii, bu kararla hem karşı olduğu faizi artırmış oluyor hem de birikimi olanlara kur farkı ödüyor. Kısacası bu şunu gösteriyor: Fakirden alıp zengine verme politikaları devam ediyor.